Bloedlijn
Hoe is het Aikido ontstaan en wie stond er mee aan de basis?
Aikido werd ontwikkeld door O’ SENSEI (grootmeester) Ueshiba Morihei, op diverse tijdstippen in zijn leven ook gekend onder de voornaam Tsunemori en/of Moritaka.
Hij werd geboren op 14 december 1883 in de Tanabe prefectuur, Wakayama in Japan, als 4e kind, en oudste zoon van Yoroku Ueshiba (vader) en Yuki Itokawa (moeder).
Tijdens zijn kinderjaren werd hij onderwezen in Sumoworstelen, Judo, Ken-Jutsu (zwaardvechten) en Yari-Jutsu (speervechten). Hij had een zwakke gezondheid maar was toch vastbesloten zich verder aan de krijgskunst te wijden.
Hij begon op 14 à 15 jarige leeftijd met Tenshinyo Ryu bij Tokusaburo Tozawa sensei, dan studeerde hij Kito Ryu Ju Jutsu, Yagyu Ryu Ju Jutsu, Aoi Ryu Ju Jutsu, Shinkage Ryu Ju Jutsu, Kashima Ryu, Hozoin Ryu, So Jutsu en Kendo. Hij zou eveneens Kuki Shin Ryu, één van de negen traditionele onderdelen van het Togakure Ryu Ninjutsu. bestudeerd hebben. Het Kuki Shin Ryu zou invloed hebben gehad op het Aiki-jo, inclusief een aantal Aiki-jo-dori.
Men kan verrast zijn te weten dat ‘O Sensei Kendo wilde introduceren als de dominante zwaardvorm in zijn kunst. Kendo is al heel lang erg populair in Japan, omdat het vechten met bamboezwaard (shinai) mogelijk maakte, waardoor de protagonisten elkaar niet konden doden tijdens de training. Deze beslissing van Ueshiba was te wijten aan twee factoren. In de jaren dertig trainde hij intensief in Kendo en veel kendoka bezochten de Kobukan. Onder zijn leerlingen bevond zich een jong wonderkind genaamd Kiyoshi Nakakura. Verleid door de jonge man die al 3e dan in Kendo was, maakte hij hem in 1932 zijn schoonzoon, zijn geadopteerde zoon en zijn erfgenaam om hem op te volgen aangaande de technische lijn.
In 1904 – 1905 ging hij naar Mantsjoerije als soldaat in de Russisch-Japanse oorlog waar hij zijn verworven kennis op het gebied van krijgskunsten verbluffend in de praktijk wist om te zetten.
In 1912 verhuisde hij naar Hokkaido (Shirataki) waar hij een landbouwer gemeenschap stichtte.
In 1915 ontmoette hij er Sokaku TAKEDA, een grootmeester van de Daito Ryu Aiki Ju Jutsu, die in hem bijzondere kwaliteiten zag en hem geheime technieken leerde en het AIKI-principe overleverde. Deze Ju Jutsuschool was bepalend voor de ontwikkeling van het huidige Aikido.
In juli 1918 werd zijn oudste zoon Takemori geboren.
Op zekere dag, in november 1919 vernam hij dat zijn vader ernstig ziek was en hij keerde terug naar zijn huis in Ayabe (Kyoto), waar hij in datzelfde jaar de Ueshiba Juku oprichtte, een school waar enkel vooraanstaanden onderricht kregen.
Onderweg maakte hij kennis met Onisaburo Degushi, een shinto priester van de Omoto-kyo, die bepalend was voor zijn verdere religieuze ontwikkeling.
Bij zijn thuiskomst was zijn vader al overleden. Morihei Ueshiba was zwaar getroffen door het overlijden van zijn vader. Hij verkocht zijn eigendom in Hokkaido en vestigde zich in Ayabe. Het eerste jaar in Ayabe werd getekend door persoonlijke tragedies. Hij verloor zijn beide zoons door ziekte. Takemori stierf in augustus op 3-jarige leeftijd en Kuneharu in september op de leeftijd van 1 jaar. Op 27 juni 1921 werd zijn 3e zoon Kishomaru geboren. (Noot: Kishomaru begon pas rond 1936 met Aiki-Budo.)
De spirituele kracht van BUDO (de krijgsweg) werd Morihei Ueshiba duidelijk onder leiding van Onisaburo Degushi. Hoewel de opvattingen van Onisaburo Degushi in tegenspraak leken met die van krijgskunstenaar Ueshiba, besloot Degushi dat het Morihei Ueshiba’s taak was om de mensen de ware betekenis van budo te leren kennen, nl. het beëindigen van alle conflicten en het scheppen van harmonie. Het gedachtegoed van de Omoto-kyo en zijn omgang met Degushi hadden een grote impact op Morihei Ueshiba. Later verklaart hij dat Sokaku Takeda hem de essentie van budo leerde kennen, maar dat hij door de leer van Omoto-kyo verlicht werd.
Ueshiba’s verbondenheid met de Omoto-kyo was niet naar de zin van de hooggeplaatste politieke en militaire leiders zoals admiraal Takeshita, die hem vanaf eind jaren twintig ondersteunden. Ze lieten hem overkomen naar Tokio en lieten hem trainingen leiden aan militaire academies, en zelfs een demonstratie geven voor de Keizer. Het blijkt dat O-Sensei eerst zei :
“Ik kan geen leugen laten zien aan Zijne Keizerlijke Hoogheid. De ware uitoefening van mijn kunst betekent immers het doden van de tegenstrever, dat die zou opstaan en terug zou aanvallen is een leugen”. De Keizer verklaarde echter genoegen te nemen met de leugen.
In 1922 kreeg de trainingsmethode, gegeven door Morihei, de naam Aiki-Bujutsu.
Op een lentedag in 1925 ervaart hij in zijn tuin SATORI (ontwaakte verlichting). Deze beleving gaf hem het inzicht dat het streven naar harmonie en alomvattende vrede zijn levensdoel was.
In 1927 richtte hij zijn dojo op te Tokyo, in het Ushigome district, de huidige site van het Aikido World Headquarters. Deze ‘Kobukan’ was klaar in 1931.
In 1932 huwde zijn dochter Matsuko met Kyoshi Nakakura, een hoog geplaatst kendoka. Die werd tevens de geadopteerde zoon en kreeg de naam Morihiro Ueshiba.
(Noot: Morihiro werd gevormd uit 2 Chinese karakters, het ene was ‘HAKU’ (van zijn kendoleraar Hakudo Nakayama) wat ook kan gelezen worden als ‘HIRO’ =sterk. Het andere karakter betrof ‘SEI’ (van een gerenomeerd krijgskunstenaar Seiji Mochida) wat kan gelezen worden als ‘MORI‘ =beschermen / bewaren.)
Het was voorbestemd dat hij de erfopvolger (nidai doshu) van Morihei Ueshiba zou worden wat betreft de technische lijn. Maar deze begreep de subtiliteiten, de onmetelijkheid van het technische veld en de voortdurende aanpassingen van de kunst van Ueshiba niet. Hij scheidde uiteindelijk na 5 jaar ( in 1937) van Matsuko en besloot afstand te doen van de opvolging. Hij vond dat hij niet kon voldoen als opvolger van de stijl en verliet de Ueshiba-familie en richtte zich volledig op het Kendo en Iaido waar hij in beide hanshi 9e dan werd.
Op deze manier werd de administratie en management doorgegeven aan Kishomaru Ueshiba.
Rond 1931 werden Gozo Shioda en Rinjiro Shiratia, evenals een aantal anderen, leerling van Morihei Ueshiba.
Tot aan het begin van WO II gaf Morihei Ueshiba les aan deze Kobukan en gaf ook speciale lessen aan de academies van leger en politie. In 1935 kocht hij een stuk grond in Iwama.
In 1942 werd de naam ‘Aikido’ gecreëerd door een comité op de Dai Nippon Butokukai, de Japanse Overheidsinstelling belast met de standaardisatie en regularisatie van de traditionele Japanse krijgskunsten. Minoru Hirai, de Directeur Algemene Zaken voor Morihei Ueshiba’s Kobukan Dojo, speelde een rol in de selectieprocedure van het comité.
De naam ‘Aikido’ viel bij Morihei Ueshiba in de smaak en hij eigende zich deze toe. In een later radio-interview beweerde hij (nadat hij probeerde van onderwerp te veranderen) dat hij zelf de naam had voorgesteld op suggestie van Kotaro Nakamura van het Ministerie van Onderwijs.
O-Sensei verliet in 1942 zijn ondertussen lege Kobukan en verhuisde opnieuw naar het platteland, naar Iwama (het geboortedorp van Morihiro Saito).
Hij liet de Kobukan over aan zijn zoon Kishomaru Ueshiba en richtte zelf een nieuwe dojo op in het dorp Iwama, in de Ibaraki prefectuur. Hij bouwde er ook het Aikischrijn ‘AIKI-JINJA’ aan de voet van Atago-San. (Noot: Iwama is de geboorteplaats van het Traditional Aikido.)
Morihei Ueshiba perfectioneerde en veranderde in Iwama in overeenstemming met zijn veranderd inzicht zijn krijgskunst. Daar ontstonden officieel de Aikido technieken en filosofie, alsook de term ‘Aikido’. Hij onderwees er Aikido tot aan zijn dood.
Traditional Aikido of Takemusu Aikido of Iwama Ryu, is zodoende de oorspronkelijke vorm van Aikido en bestaat uit het oefenen met wapens : bokken, jo en tanto (Buki-waza), naast de ongewapende partneroefeningen (Tai-jutsu).
Zijn belangrijkste leerling was Saito shihan. Morihei Ueshiba veranderde Saito’s voornaam Morizei in Morihiro. Morihiro Saito werd hoeder, beschermer en bewaker van Morihei’s Aikido en van Aiki-Jinja tot aan zijn eigen dood in 2002.
O-Sensei overleed op 26 april 1969, op 86-jarige leeftijd aan leverkanker. Zijn vrouw, Hatsu, volgde hem 2 maand later.
Zijn leven was gewijd aan krijgskunst. Nu siert zijn beeltenis elke AIKI-DOJO.
Zijn zoon Kishomaru Ueshiba werd erfgenaam (nidai doshu) wat betreft de bloedlijn, hij stond voornamelijk in voor de administratie en management. Kishomaru Ueshiba trainde vanaf +/- 1936.
We kunnen dus vaststellen dat hij slecht +/- 6 jaar op permanente basis onderricht kreeg van zijn vader, dit tot 1942.
Moriteru Ueshiba (sandai doshu) de kleinzoon van O-Sensei verklaarde in een nieuwsbrief (aiki-shimbun) na de dood van zijn vader (Kishomaru Ueshiba) dat die na het overlijden van ‘O Sensei diens technieken veranderde zodat ze gemakkelijker te begrijpen zouden zijn.
Morihiro Saito shihan studeerde bijna 24 jaar bij O-Sensei tot aan diens dood in 1969.
Het was Morihiro Saito shihan die de technische lijn voortzette zoals hij geleerd had van ‘O Sensei en geen wijzigingen aanbracht.
Het was pas na 1942 in Iwama dat O-Sensei zijn krijgskunst perfectioneerde naar zijn veranderd inzicht.
